Luật Hợp tác xã số 17/2023/QH15 được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp 5 ngày 20 tháng 6 năm 2023, có hiệu lực thi hành ngày 01 tháng 7 năm 2024.
1. Bố cục của Luật
Luật HTX năm 2023 gồm 12 chương, 115 điều
- Chương I: Những quy định chung, gồm 16 điều từ Điều 1 đến Điều 16, quy định các vấn đề cơ bản, các nội dung chung cho tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX.
- Chương II: Chính sách của Nhà nước về phát triển tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX, gồm 13 điều, từ Điều 17 đến Điều 29, quy định các nguyên tắc, tiêu chí lựa chọn đối tượng thụ hưởng chính sách, nội dung chính sách.
- Chương III: Thành viên của HTX, liên hiệp HTX, gồm 2 Mục, 8 điều, từ Điều 30 đến Điều 37, quy định quyền, nghĩa vụ của thành viên HTX, liên hiệp HTX.
- Chương IV: Thành lập HTX, liên hiệp HTX, gồm 18 điều, từ Điều 38 đến Điều 55, quy định các nội dung thành lập, đăng ký đối với HTX, liên hiệp HTX.
- Chương V: Tổ chức quản trị HTX, liên hiệp HTX, gồm 3 mục, 17 điều, từ Điều 56 đến Điều 72, quy định những nội dung liên quan về tổ chức quản trị, Đại hội thành viên, thẩm quyền, nhiệm vụ, quyền hạn của bộ máy quản lý, điều hành HTX, liên hiệp HTX.
- Chương VI: Tài sản, tài chính của HTX, liên hiệp HTX, gồm 19 điều, từ Điều 73 đến Điều 91, quy định những nội dung liên quan đến góp vốn, thành lập doanh nghiệp của HTX, liên hiệp HTX, chế độ tài chính, kế toán, phân phối thu nhập, quản lý, sử dụng và xử lý các khoản lỗ, khoản vay và tài sản của HTX, liên hiệp HTX.
- Chương VII: Tổ chức lại, giải thể, phá sản HTX, liên hiệp HTX, gồm 13 điều, từ Điều 92 đến Điều 104, quy định về chia, tách, hợp nhất, sáp nhập, tạm ngừng, chấm dứt hoạt động, giải thể, phá sản đối với HTX, liên hiệp HTX;
- Chương VIII: Kiểm toán HTX, liên hiệp HTX, gồm 2 điều (Điều 105 và Điều 106), quy định về kiểm toán nội bộ, kiểm toán độc lập; về đối tượng, nội dung và tần suất kiểm toán.
- Chương IX: Tổ hợp tác, gồm 3 điều, từ Điều 107 đến Điều 109, quy định về thành lập, hoạt động của tổ hợp tác; quyền và nghĩa vụ của tổ hợp tác; chuyển đổi tổ hợp tác thành HTX và chính sách hỗ trợ việc chuyển đổi này.
- Chương X: Tổ chức đại diện của tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX, gồm 2 điều (Điều 110 và Điều 111), quy định về tổ chức đại diện và nhiệm vụ của tổ chức đại diện; nhiệm vụ của hệ thống Liên minh HTX Việt Nam.
- Chương XI: Quản lý nhà nước đối với tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX, gồm 2 điều (Điều 112 và Điều 113), quy định nội dung chủ yếu về quản lý nhà nước và trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước.
- Chương XII: Điều khoản thi hành, gồm 2 điều (Điều 114 và Điều 115) quy định về điều khoản thi hành và chuyển tiếp của Luật HTX năm 2023.
2. Một số nội dung cơ bản của Luật
2.1. Phạm vi điều chỉnh: Quy định việc thành lập, tổ chức quản lý, tổ chức lại, giải thể, phá sản và hoạt động có liên quan của tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX; chính sách của Nhà nước về phát triển tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX.
2.2. Đối tượng áp dụng gồm: Tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX; thành viên của tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.
2.3.Về áp dụng Luật này và luật khác: Trường hợp luật khác có quy định đặc thù về thành lập, tổ chức quản lý, tổ chức lại, giải thể, phá sản và hoạt động có liên quan của tổ hợp tác, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã thì áp dụng theo quy định của luật đó.
2.4. Về các hành vi bị nghiêm cấm: Sửa đổi tách biệt quy định đối với cơ quan quản lý nhà nước và các tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX, trong đó bổ sung các hành vi bị cấm liên quan đến việc tổ chức thực hiện chính sách hỗ trợ của các cá nhân, tổ chức; bổ sung hành vi bị cấm của thành viên, gồm hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn vì lợi ích cá nhân hoặc của một nhóm thành viên và cung cấp thông tin không trung thực cho tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX.
2.5.Về quyền và nghĩa vụ của HTX, liên hiệp HTX: HTX, liên hiệp HTX được quyền cung cấp sản phẩm, dịch vụ ra bên ngoài sau khi hoàn thành nghĩa vụ và bảo đảm lợi ích của thành viên theo quy định của Điều lệ và pháp luật liên quan; được quyền yêu cầu thành viên đăng ký nhu cầu sử dụng sản phẩm, dịch vụ để lên kế hoạch sản xuất kinh doanh; phải có nghĩa vụ kết nạp thành viên khi đủ điều kiện.
2.6. Người đại diện theo pháp luật của HTX, liên hiệp HTX: HTX, liên hiệp HTX có thể có nhiều hơn 01 người đại diện theo pháp luật và được tự quyết định về số lượng, về quyền, trách nhiệm của từng người đại diện theo pháp luật của HTX, liên hiệp HTX.
2.7. Chính sách của Nhà nước về phát triển tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX
Bổ sung một Chương về chính sách của Nhà nước phát triển đối với tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX, gồm: Nguyên tắc thực hiện hỗ trợ; tiêu chí thụ hưởng chính sách, nguồn vốn thực hiện và các chính sách, bao gồm: Chính sách phát triển nguồn nhân lực, thông tin, tư vấn; Chính sách đất đai; Chính sách thuế, phí và lệ phí; Chính sách tiếp cận vốn, bảo hiểm; Chính sách ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Chính sách tiếp cận và nghiên cứu thị trường; Chính sách đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, trang thiết bị; Chính sách hỗ trợ tư vấn tài chính và đánh giá rủi ro.
- Bổ sung quy định về Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX .
- Về thành viên của HTX, liên hiệp HTX
+ HTX
- Thành viên của HTX gồm 3 loại: thành viên chính thức, thành viên liên kết góp vốn, thành viên liên kết không góp vốn.Việc chấm dứt tư cách thành viên do Hội đồng quản trị quyết định.
- Đối tượng hộ gia đình, tổ hợp tác, tổ chức không có tư cách pháp nhân khác, cá nhân là nhà đầu tư nước ngoài có giấy chứng nhận đăng ký đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư có thể trở thành thành viên chính thức, thành viên liên kết góp vốn của HTX.
- Cá nhân là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi có thể tham gia là thành viên liên kết không góp vốn của HTX.
+ Liên hiệp HTX
- Thành viên của liên hiệp HTX gồm 3 loại: thành viên chính thức là HTX, thành viên liên kết góp vốn và thành viên liên kết không góp vốn là pháp nhân. Thành viên liên kết không được quyền biểu quyết và tham gia Hội đồng quản trị.
2.8. Thành lập HTX, liên hiệp HTX
- Về nội dung Điều lệ: Nội dung bắt buộc ghi trong Điều lệ: Tên, địa chỉ trụ sở chính, ngành nghề kinh doanh, điều kiện, thủ tục kết nạp thành viên, các trường hợp chấm dứt và thủ tục chấm dứt tư cách thành viên, quyền, nghĩa vụ của thành viên, tổ chức quản trị; mức phí thành viên liên kết; số lượng, quyền, nghĩa vụ của người đại diện theo pháp luật; vốn điều lệ, mức tối thiểu của tỷ lệ giá trị giao dịch nội bộ; cách thức biểu quyết tại Đại hội thành viên; lập, trích quỹ, quản lý, sử dụng tài sản, vốn, quỹ và khoản lỗ,...
- Hồ sơ đăng ký thành lập: Giấy đề nghị đăng ký thành lập; Điều lệ; Nghị quyết thành lập; danh sách thành viên chính thức, thành viên liên kết; danh sách, số định danh cá nhân của người đại diện theo pháp luật là người Việt Nam
- Gửi hồ sơ đăng ký qua dịch vụ bưu chính; qua mạng thông tin điện tử; nộp trực tiếp tại cơ quan đăng ký kinh doanh.
2.9. Tổ chức lại, giải thể HTX, liên hiệp HTX
- Về giải thể: Hội đồng quản trị HTX, liên hiệp HTX trực tiếp, chịu trách nhiệm trong việc tổ chức thực hiện giải thể sau khi có nghị quyết của Đại hội thành viên; Cơ quan đăng ký kinh doanh đăng tải thông tin giải thể HTX, liên hiệp HTX lên Cổng thông tin quốc gia về đăng ký HTX, cập nhật tình trạng giải thể sau 6 tháng kể từ ngày thông báo tình trạng đang làm thủ tục giải thể bắt buộc hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã nếu không nhận được phản đối của bên có liên quan bằng văn bản.
- Các hoạt động bị cấm kể từ khi có quyết định giải thể HTX, liên hiệp HTX như cất giấu, tẩu tán tài sản…
- Về xử lý quỹ chung không chia, tài sản chung không chia theo nguồn hình thành: HTX, liên hiệp HTX tự quyết định đối với quỹ chung không chia, tài sản chung không chia hình thành từ nguồn đóng góp, tự tích lũy của HTX, liên hiệp HTX; đối với phần hình thành từ nguồn hỗ trợ của Nhà nước thì bàn giao về ngân sách nhà nước.
2.10. Tổ hợp tác
- Việc thành lập, tổ chức, hoạt động của tổ hợp tác được thực hiện trên cơ sở hợp đồng hợp tác theo quy định của Luật dân sự.
- Hồ sơ đăng ký thành lập tổ hợp tác gồm: Giấy đề nghị đăng ký thành lập tổ hợp tác; hợp đồng hợp tác; danh sách thành viên tổ hợp tác; bản sao hoặc bản chính văn bản ủy quyền của thành viên tổ hợp tác cho một cá nhân hoặc một pháp nhân làm đại diện tổ hợp tác.
- Các tổ hợp tác khi góp vốn và hợp đồng hợp tác không xác định thời hạn hoặc có thời hạn từ 12 tháng trở lên phải đăng ký tại cơ quan đăng ký kinh doanh để thống nhất quản lý nhà nước và áp dụng các chính sách hỗ trợ cho tổ hợp tác.
- Chính sách hỗ trợ tổ hợp tác chuyển đổi thành HTX, gồm: tư vấn miễn phí các thủ tục hành chính về thuế, chế độ kế toán; miễn lệ phí cấp Giấy chứng nhận đăng ký hợp tác xã lần đầu; miễn phí thẩm định, lệ phí cấp phép kinh doanh lần đầu đối với ngành, nghề kinh doanh có điều kiện; miễn lệ phí môn bài trong thời hạn 03 năm; miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, tiền sử dụng theo quy định của pháp luật liên quan.
- Việc thành lập hợp tác xã trên cơ sở chuyển đổi từ tổ hợp tác được thực hiện
theo quy định về thành lập hợp tác xã.
2.11. Tổ chức đại diện của tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX
- Tổ chức đại diện của tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX được thành lập, tổ chức và hoạt động theo quy định của pháp luật về hội và pháp luật có liên quan, trong đó hệ thống Liên minh HTX Việt Nam là nòng cốt, đại diện, bảo vệ lợi ích cho thành viên.
2.12. Quản lý nhà nước đối với tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX
- Tổ chức thực hiện kế hoạch, chương trình, đề án phát triển tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX; xây dựng, quản lý, vận hành Hệ thống thông tin quốc gia về HTX. Thanh tra, kiểm tra việc thực hiện pháp luật đối với tổ hợp tác, hợp tác
xã, liên hiệp hợp tác xã; xử lý các hành vi vi phạm pháp luật theo quy định của
pháp luật.
- Các bộ, ngành, cơ quan liên quan, địa phương phải kết nối, liên thông, chia sẻ thông tin với Hệ thống thông tin quốc gia về HTX.
2.13. Điều khoản thi hành và quy định chuyển tiếp
- Luật có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2024, thay thế Luật Hợp tác xã số 23/2012/QH13.
- Hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã được thành lập trước ngày Luật này có hiệu
lực thi hành mà tổ chức và hoạt động không trái với quy định của Luật này thì tiếp
tục hoạt động và không phải đăng ký lại; trường hợp Điều lệ của hợp tác xã, liên
hiệp hợp tác xã không phù hợp với quy định của Luật này thì phải sửa đổi, bổ sung
trong thời hạn 18 tháng kể từ ngày Luật này có hiệu lực thi hành.
- Hoạt động tín dụng nội bộ theo quy định của Luật Hợp tác xã số 23/2012/QH13 kể từ ngày 01 tháng 9 năm 2023 chấm dứt hoạt động; Các hợp đồng tín dụng nội bộ đã được ký trước ngày 01 tháng 9 năm 2023 thì các bên tiếp tục thực hiện quyền, nghĩa vụ theo hợp đồng nhưng không được gia hạn hợp đồng.
- HTX đã thành lập doanh nghiệp, góp vốn, mua cổ phần và doanh nghiệp được thành lập, góp vốn, mua cổ phần là thành viên của HTX đó thì kể từ ngày 01 tháng 9 năm 2023 không được tăng tỷ lệ phần vốn góp hoặc cổ phần và trong thời hạn 24 tháng kể từ ngày 01 tháng 9 năm 2023 phải thực hiện theo quy định tại Điều 81, Điều 82 của Luật này.
- Tổ hợp tác theo quy định của Luật này phải thực hiện đăng ký thì phải thực hiện đăng ký trong thời hạn 18 tháng kể từ ngày Luật này có hiệu lực thi hành.
- Chính sách của Nhà nước đối với HTX, liên hiệp HTX được ban hành theo quy định của Luật Hợp tác xã số 23/2012/QH13 được tiếp tục thực hiện cho đến khi hết thời gian áp dụng chính sách hoặc có văn bản thay thế, bãi bỏ.